توسط Annabelle GY Lim ، منتشر شده در 15 ژوئن 2020
مدل پنج بزرگ ، که به آن مدل پنج عاملی نیز می گویند ، مشهورترین نظریه شخصیتی است که امروزه توسط روانشناسان برگزار می شود. این تئوری بیان می کند که شخصیت را می توان در پنج عامل اصلی که با نام اختصاری CANOE یا OCEAN شناخته می شود ، خلاصه کرد:
برخلاف سایر نظریه های صفات که افراد را به دسته های باینری (به عنوان مثال درون گرا یا برونگرا) طبقه بندی می کنند ، مدل پنج بزرگ ادعا می کند که هر ویژگی شخصیتی یک طیف است.وظیفه شناسیتکانشی ، بی نظم در مقابل منظم ، دقیقموافقتمشکوک ، غیر همکاری در مقابل اعتماد ، مفید استروان رنجوریآرام ، مطمئن در مقابل مضطرب ، بدبینگشودگی به تجربهترجیح می دهد عادی ، عملی در مقابل تخیل ، خود به خودی باشدبرون گراییمحفوظ ، متفکر در مقابل اجتماعی ، سرگرم کننده دوست
بنابراین ، افراد در یک مقیاس بین دو انتهای شدید قرار می گیرند.
به عنوان مثال ، هنگام اندازه گیری برونگرایی ، فرد به عنوان صرفاً برون گرا یا درون گرا طبقه بندی نمی شود ، بلکه در مقیاسی قرار می گیرد که سطح برونگرایی آنها را تعیین می کند.
با رتبه بندی افراد بر روی هر یک از این صفات ، می توان تفاوت های فردی در شخصیت را به طور موثر اندازه گیری کرد.
مدل پنج بزرگ ناشی از مشارکت بسیاری از محققان مستقل است. گوردون آلپورت و هنری اودبرت برای اولین بار لیستی از 4500 اصطلاح مربوط به ویژگی های شخصیتی را در سال 1936 تشکیل دادند (وینی ، 2018). کار آنها زمینه را برای شروع سایر روانشناسان برای تعیین ابعاد اساسی شخصیت فراهم کرد.
در دهه 1940 ، ریموند کتل و همکارانش با استفاده از تحلیل عاملی (روشی آماری) لیست آلپورت را به شانزده صفت کاهش دادند. با این حال ، روانشناسان زیادی لیست کتل را بررسی کردند و دریافتند که می توان آن را به پنج صفت کاهش داد. از جمله این روانشناسان دونالد فیسکه ، نورمن ، اسمیت ، گلدبرگ و مک کری و کوستا بودند (چری ، 2019).
به طور خاص ، لوئیس گلدبرگ به شدت از پنج عامل اصلی شخصیت حمایت می کند (آکرمن ، 2017). کار وی توسط مک کر و کوستا گسترش یافت ، آنها اعتبار مدل را تأیید کردند و الگویی را که امروز مورد استفاده قرار می گیرد ارائه می دهند: وظیفه شناسی ، موافقت پذیری ، روان رنجوری ، باز بودن تجربه و برونگرایی.
این مدل به "پنج بزرگ" معروف شد و مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق در مورد بسیاری از جمعیت ها و فرهنگ ها مورد تحقیق قرار گرفته است و همچنان به عنوان گسترده ترین تئوری شخصیت امروزی پذیرفته شده است.
هر یک از پنج ویژگی بزرگ شخصیتی بیانگر مقوله های بسیار گسترده ای است که بسیاری از اصطلاحات مربوط به شخصیت را پوشش می دهد. هر ویژگی بسیاری از جنبه های دیگر را در بر می گیرد.
به عنوان مثال ، ویژگی برون گرایی مقوله ای است که حاوی برچسب هایی مانند Gregariousness (اجتماعی) ، ابراز وجود (با زور) ، فعالیت (پرانرژی) ، جستجوی هیجان (ماجراجو) ، احساسات مثبت (مشتاق) و گرما (خروجی) (John و Srivastava ، 1999).
بنابراین ، پنج بزرگ اگرچه کاملاً جامع و کامل نیست ، اما تقریباً تمام اصطلاحات مربوط به شخصیت را پوشش می دهد.
شکل 1. پنج ویژگی بزرگ شخصیتی. بازنشر مجدد از PennState ، توسط R. Gray ، 2017 ، https://sites.psu.edu/leadership/2017/09/02/ اهمیت-نمایش-تنگه-شخصیتی-برای-امروز-سازمانها-کاربرد-از -مدل-پنج-عامل-ffm /
جنبه مهم دیگر مدل پنج بزرگ ، رویکرد آن در سنجش شخصیت است. این تمرکز بر مفهوم سازی صفات به عنوان یک طیف به جای دسته های سیاه و سفید است (شکل 1 را ببینید). تشخیص می دهد که بیشتر افراد در انتهای قطبی طیف نیستند بلکه در جایی بین آن قرار دارند.
وظیفه شناسی توانایی فرد در تنظیم کنترل تکانه خود را برای انجام رفتارهای هدفمند توصیف می کند (Grohol، 2019). این عناصر مانند کنترل ، مهار و تداوم رفتار را اندازه گیری می کند.
وجدان وظیفه شناسی شامل موارد زیر است (John & Srivastava، 1999):
کسانی که از نظر وظیفه شناسی نمره بالایی می گیرند را می توان سازمان یافته ، منظم ، جزئیات گرا ، متفکر و محتاط توصیف کرد. آنها همچنین دارای کنترل تکانه خوبی هستند ، که به آنها امکان می دهد وظایف را انجام دهند و به اهداف برسند.
کسانی که از نظر وظیفه شناسی نمره کمی می گیرند ، ممکن است با کنترل تکانه دست و پنجه نرم کنند و در انجام وظایف و تحقق اهداف با مشکل روبرو شوند.
آنها بیشتر بی نظم هستند و ممکن است از ساختار زیاد متنفر باشند. همچنین ممکن است رفتارهای تکانشی و بی دقتی بیشتری داشته باشند.
توافق پذیری به چگونگی تمایل افراد برای برخورد با دیگران اشاره دارد. برخلاف برون گرایی که شامل پیگیری روابط است ، موافقت بر روی جهت گیری و تعاملات افراد با دیگران متمرکز است (آکرمن ، 2017).
وجوه مورد قبول شامل موارد زیر است (جان و سریواستاوا ، 1999):
کسانی که از نظر رضایت بالایی برخوردارند را می توان نرم دل ، قابل اعتماد و پسندیده توصیف کرد. آنها به نیازهای دیگران حساس هستند و مفید و همکاری می کنند. مردم آنها را قابل اعتماد و نوع دوستی می دانند.
افرادی که از نظر رضایت کافی برخوردار نیستند ممکن است به عنوان مشکوک ، دستکاری و عدم همکاری شناخته شوند. آنها ممکن است هنگام تعامل با دیگران متضاد باشند ، بنابراین باعث می شود کمتر مورد پسند و اعتماد واقع شوند.
برونگرایی نشان دهنده تمایل و شدتی است که کسی به دنبال تعامل با محیط خود ، به ویژه از نظر اجتماعی است. این شامل سطح راحتی و ابراز وجود افراد در موقعیت های اجتماعی است.
علاوه بر این ، همچنین منابعی را که کسی از آنها انرژی می گیرد منعکس می کند.
وجوه برونگرایی شامل موارد زیر است (John & Srivastava، 1999):
افراد برون گرایانه معمولاً قاطعانه ، خوش مشرب ، سرگرم کننده و برون ریز هستند. آنها در موقعیت های اجتماعی رشد می کنند و از بیان نظرات خود راحت هستند. آنها تمایل دارند که انرژی بگیرند و از بودن در کنار دیگران هیجان زده می شوند.
معمولاً از کسانی که در برون گرایی نمره کمی می گیرند ، افراد درون گرا نامیده می شوند. این افراد تمایل بیشتری به حفظ و سر و صدا دارند. آنها گوش دادن به دیگران را ترجیح می دهند تا اینکه نیاز به شنیدن داشته باشند.
افراد درونگرا برای بازیابی انرژی دوباره به دوره های تنهایی نیاز دارند زیرا حضور در رویدادهای اجتماعی می تواند برای آنها بسیار خسته کننده باشد. نکته قابل توجه این است که افراد درونگرا لزوماً از وقایع اجتماعی بدشان نمی آید ، بلکه آنها را خسته کننده می دانند.
گشودگی برای تجربه به تمایل فرد برای امتحان چیزهای جدید و همچنین انجام فعالیتهای خیالی و فکری اشاره دارد. این شامل توانایی "تفکر خارج از چارچوب" است.
وجوه گشودگی شامل موارد زیر است (John & Srivastava، 1999):
کسانی که در گشودگی به تجربه نمره بالایی می گیرند ، به عنوان خلاق و هنرمند شناخته می شوند. آنها تنوع و استقلال را ترجیح می دهند. آنها درباره محیط اطراف خود کنجکاو هستند و از مسافرت و یادگیری چیزهای جدید لذت می برند.
افرادی که از نظر باز بودن برای تجربه نمره پایینی دارند ، معمول را ترجیح می دهند. آنها از تغییر و امتحان چیزهای جدید ناراحت نیستند بنابراین چیزهای آشنا را بر چیزهای ناشناخته ترجیح می دهند. از آنجا که آنها افراد عملی هستند ، اغلب تفکر خلاق یا انتزاعی برای آنها مشکل است.
روان رنجوری ثبات عاطفی کلی فرد را از طریق نحوه درک او از جهان توصیف می کند. این نکته را در نظر می گیرد که فرد تا چه حد ممکن است وقایع را تهدیدآمیز یا دشوار تعبیر کند.
همچنین شامل گرایش فرد به تجربه احساسات منفی است.
جنبه های روان رنجوری شامل موارد زیر است (John & Srivastava، 1999):
کسانی که در روان رنجوریسم نمره بالایی می گیرند ، اغلب احساس اضطراب ، عدم اطمینان و دلسوزی از خود می کنند. آنها غالباً بدخلق و تحریک پذیر شناخته می شوند. آنها مستعد ناراحتی بیش از حد و اعتماد به نفس پایین هستند.
کسانی که در روان رنجوریسم نمره کمی می گیرند ، بیشتر آرام و مطمئن و از خود راضی هستند. کمتر تصور می شود مضطرب یا بدخلق باشند. به احتمال زیاد عزت نفس بالایی دارند و انعطاف پذیر باقی می مانند.
نمرات افراد از Big Five با برخی تغییرات جزئی از کودکی تا بزرگسالی در بیشتر زندگی خود نسبتاً ثابت باقی مانده است. مطالعه ای توسط Soto & John (2012) سعی در ردیابی روند رشد پنج صفت بزرگ داشت.
آنها دریافتند که کاملاً مطابقت و وظیفه شناسی با افزایش سن افزایش می یابد. به طور کلی روند برون گرایی قابل توجهی وجود نداشت اگرچه گرایش به مردان کاهش یافته و قدرت ابراز وجود افزایش یافت.
گشودگی برای تجربه و روان رنجوری از نوجوانی تا بزرگسالی کمی کاهش یافته است. محققان نتیجه گرفتند که در جنبه های خاص (به عبارت دیگر ماجراجویی و افسردگی) روندهای قابل توجهی بیشتر از پنج ویژگی بزرگ وجود دارد.
مانند تمام نظریه های شخصیت ، پنج بزرگ نیز تحت تأثیر طبیعت و پرورش است . مطالعات دوقلو نشان داده است که وراثت پذیری (مقدار واریانس قابل انتساب به ژن ها) از صفات Big Five 40-60٪ است.
جانگ و همکاران (1996) تحقیقی را با 123 جفت دوقلوی یکسان و 127 جفت دوقلوی برادر انجام داد. آنها وراثت پذیری وظیفه شناسی ، موافقت پذیری ، روان رنجوری ، گشودگی به تجربه و برونگرایی را به ترتیب 44٪ ، 41٪ ، 41٪ ، 61٪ و 53٪ تخمین زدند.
این یافته مشابه یافته های مطالعه دیگری بود که در آن وراثت پذیری وظیفه شناسی ، قابل قبول بودن ، روان رنجوری ، باز بودن تجربه و برونگرایی به ترتیب 49٪ ، 48٪ ، 49٪ ، 48٪ و 50٪ تخمین زده شد (جانگ و al. ، 1998).
چنین مطالعات دوقلویی نشان می دهد که پنج ویژگی بزرگ شخصیتی به طور قابل توجهی تحت تأثیر ژن ها هستند و هر پنج ویژگی به یک اندازه وراثتی هستند. به نظر نمی رسد وراثت پذیری برای مردان و زنان تفاوت قابل توجهی داشته باشد (Leohlin و همکاران ، 1998).
مطالعات انجام شده از کشورهای مختلف نیز از ایده وجود ژنتیکی قوی برای پنج ویژگی بزرگ شخصیتی پشتیبانی می کند (ریمان و همکاران ، 1997 ؛ یاماگاتا و همکاران ، 2006).
تفاوت در پنج ویژگی بزرگ شخصیتی بین جنسیت مشاهده شده است ، اما این تفاوت ها در مقایسه با تفاوت های بین افراد در یک جنسیت اندک است.
کوستا و همکاران (2001) داده های بیش از 23000 زن و مرد در 26 کشور را جمع آوری کرد. آنها دریافتند که "اختلافات جنسیتی از نظر اندازه کم است ، با کلیشه های جنسیتی سازگار است و در بین فرهنگ ها قابل تکرار است" (ص 328).
زنان در مقایسه با مردان از نظر روان رنجوری ، موافقت ، گرما (جنبه برونگرایی) و گشودگی نسبت به احساسات خود را بالاتر نشان دادند. مردان از نظر قاطعیت (وجهی برونگرایی) و گشودگی نسبت به ایده ها بالاتر از خود اظهار داشتند.
یافته جالب دیگر این بود که اختلافات جنسیتی بیشتر در کشورهای غربی و صنعتی گزارش شده است. محققان پیشنهاد کردند که منطقی ترین دلیل این یافته فرآیندهای انتساب است.
آنها فرض کردند که اقدامات زنان در کشورهای فردگرا بیشتر به شخصیت وی نسبت داده می شود در حالی که اقدامات زنان در کشورهای جمع گرایانه بیشتر به دلیل انطباق آنها با هنجارهای نقش جنسیتی است.
در ازدواج هایی که یکی از طرفین در مورد موافقت ، ثبات و گشودگی امتیاز کمتری از همسر دیگر دارد ، احتمالاً عدم رضایت زناشویی وجود دارد (مایرز ، 2011).
به نظر می رسد روان رنجوری برای بسیاری از مشکلات سلامتی ، از جمله افسردگی ، اسکیزوفرنی ، دیابت ، آسم ، سندرم روده تحریک پذیر و بیماری های قلبی یک عامل خطر است (لاهی ، 2009).
افراد دارای روان رنجوری به ویژه در معرض اختلالات خلقی مانند افسردگی هستند . موافقت کم نیز به احتمال زیاد مشکلات سلامتی مرتبط است (جان و سریواستاوا ، 1999).
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد وظیفه شناسی یک عامل محافظ در برابر بیماری های سلامتی است. مشاهده شده است که افرادی که از نظر وظیفه شناسی نمره بالایی دارند ، از نتایج سلامتی و طول عمر بالاتری برخوردار هستند (John & Srivastava، 1999).
محققان بر این باورند که چنین چیزی به دلیل داشتن افراد با وجدان در زندگی منظم و دارای ساختار منظم و همچنین کنترل فشار برای پیروی از رژیم های غذایی ، برنامه های درمانی و غیره است.
نمره بالا در وظیفه شناسی نمرات بهتر دبیرستان و دانشگاه را پیش بینی می کند (مایرز ، 2011). در مقابل ، مقبولیت پذیری پایین و وظیفه شناسی پایین بزهکاری کودکان را پیش بینی می کند (جان و سریواستاوا ، 1999).
وظیفه شناسی قوی ترین پیش بینی کننده هر پنج ویژگی برای عملکرد شغلی است (John & Srivastava، 1999). نشان داده شده است که نمره بالایی از وظیفه شناسی مربوط به عملکرد بالا در همه ابعاد است.
نشان داده شده است که صفات دیگر جنبه های خاص تری از عملکرد شغلی را پیش بینی می کند. به عنوان مثال ، موافق بودن و روان رنجوری عملکرد بهتری را در مشاغلی که کار گروهی در آن نقش دارد پیش بینی می کنند.
با این حال ، موافقت منفی با فعالیت فردی ارتباط منفی دارد. گشودگی نسبت به تجربه به طور مثبت با فعالیت فردی مرتبط است اما با کارایی تیم منفی است (نیل و همکاران ، 2012).
برونگرایی پیش بینی کننده رهبری و همچنین موفقیت در فروش و موقعیتهای مدیریت است (جان و سریواستاوا ، 1999).
پنج بزرگ به جای نظریه ای جامع از شخصیت ، برای ساماندهی ویژگی های شخصیتی ساخته شد.
بنابراین ، بیشتر توصیفی است تا توضیحی و تفاوتهای بین افراد را به طور کامل در نظر نمی گیرد (جان و سریواستاوا ، 1999). همچنین دلیل کافی برای رفتار انسان ارائه نمی دهد.
اگرچه پنج بزرگ در بسیاری از کشورها آزمایش شده و وجود آن به طور کلی با یافته ها پشتیبانی می شود (مک کر ، 2002) ، برخی مطالعات انجام شده است که مدل آن را پشتیبانی نمی کند. اکثر مطالعات قبلی حضور پنج بزرگ را در جمعیتهای باسواد و شهرنشین آزمایش کرده اند.
مطالعه ای توسط Gurven و همکاران (2013) اولین نفری بود که اعتبار مدل پنج بزرگ را در یک جمعیت بومی و کم سواد و بومی در بولیوی آزمایش کرد. آنها یک فهرست بزرگ پنج عاملی 44 ماده ای را اجرا کردند اما دریافتند که شرکت کنندگان موارد را مطابق با صفات پنج بزرگ مرتب نمی کنند.
برای روشن شدن این اختلافات ، تحقیقات بیشتری در مورد جمعیت بی سواد و غیر صنعتی لازم است.
یک انتقاد رایج از پنج بزرگ این است که هر ویژگی بیش از حد گسترده است. اگرچه پنج بزرگ از نظر ارائه یک نمای کلی از شخصیت مفید است ، اما برای پیش بینی نتایج لازم است از ویژگی های خاص تری استفاده شود (جان و سریواستاوا ، 1999).
همچنین استدلالی از طرف روانشناسان وجود دارد که بیش از پنج ویژگی برای در برگرفتن تمامیت شخصیت مورد نیاز است.
مدل جدیدی به نام HEXACO توسط کیبئوم لی و مایکل اشتون ساخته شد و در مدل پنج بزرگ گسترش می یابد. HEXACO خصوصیات اصلی مدل پنج بزرگ را حفظ می کند اما شامل یک ویژگی دیگر است: صداقت-فروتنی ، که آنها آنها را به عنوان درجه ای قرار می دهند که دیگران منافع دیگران را بالاتر از منافع خود قرار دهند.